4- Marife - Nekra / Arapça Gramer Dersleri

MARİFE-NEKRA

Arapça eğitimimizin bu dersine kadar temel bilgileri öğrendik. Artık adım adım cümle kuruluşuna geçeceğiz. Bunu bazen sarf bilgileri bazen de nahiv bilgileri vererek yapmaya gayret edeceğiz. Çünkü cümleler, isimlerden, fiillerden ve harflerden oluşur. Şimdi marife ve nekra konusuna başlıyoruz.

Cümle içinde bir isim, bazen marife, bazen de nekra olarak gelir. Bu yüzden bu iki kavramın ne olduğunu, cümle kuruluşuna geçmeden önce bilmemiz gerekmektedir.

Nekra: Söylendiği zaman, kimden veya neden bahsedildiği tam olarak anlaşılamayan, belirsiz bir kimseyi veya belirsiz bir şeyi gösteren isimlerdir.

Mesela:مُدَرِّسٌ  dediğimizde, herhangi bir öğretmeni kastetmiş oluruz. Yani مُدَرِّسٌ  kelimesiyle; bahsettiğimiz kişinin öğretmen olduğu bilinir; ancak ismi, nereli olduğu ve kaç yaşında olduğu gibi bilgiler bilinmemektedir.

Genel olarak nekra isimler sonlarına tenvin alır ve başlarına, harf-i tarif denilen elif-lam ( ال  ) takısı almazlar. İngilizce bilenler için; Arapçada nekra, İngilizcede “a, an” (okunuşu: e, en) ile kullanılan isimlere karşılık gelir. Birazdan nekra konusunu, marife ile birlikte karşılaştırmalı olarak işleyeceğiz. Bu sayede konu tam manasıyla anlaşılacaktır.

Marife: Marife, nekranın zıddıdır. Söylendiği zaman, kimden veya hangi şeyden bahsedildiği tam olarak anlaşılan, belirli bir kimseden veya hangi şeyden bahsedildiği tam olarak anlaşılan, belirli bir kimseyi veya şeyi gösteren isimlerdir. Yine İngilizce bilenler için; Arapçada marife, İngilizcede “the” ile kullanılan isimlere gibidir.

Mesela:مُدَرِّسٌ  dediğimizde, herhangi bir öğretmeni kastetmiş olurken; اَلْمُدَرِّسُ  dediğimizde, yani kelimeyi elif-lam takısıyla, marife olarak ifade ettiğimizde, artık tanınan ve bilinen bir öğretmeni kastetmiş oluruz. Nekra bir kelimenin, Elif-lam takısıyla nasıl marifeye dönüştüğünü birazdan örnekleriyle açıklayacağız.

Dersimizin bu bölümünde marife olan isimleri işleyeceğiz. Marife isimler öğrenildiğinde, nekra olan isimler de tam manasıyla anlaşılmış olacaktır. Arapçada 6 farklı marife isim vardır. Başka bir ifadeyle: 6 tip kelime, marife olarak kabul edilmiştir. Şimdi bu altı farklı marife tipini örnekleriyle inceleyelim:

Marife olan isimlerin 1.si şudur: Başında harf-i tarif denilen elif-lam ( ال  ) takısı bulunan isimler marifedir. Aynı zamanda, nekra bir ismi marife yapmanın yolu da, başına bu takıyı getirmektir. Başına elif-lam takısı getirilen ismin sonundaki tenvin, tek harekeye düşer.

Mesela:طَبِيبٌ  dediğimizde, herhangi bir doktoru kastederiz. Bu kelime nekradır. Bu kelimeyi marife yapmak için, başına elif-lam takısı getirilir ve sonundaki tenvin tek harekeye düşürülür. Bu sayede, طَبِيبٌ  kelimesi, الطَّبِيبُ  şekline döner ve bilinen bir doktoru temsil eder.

Yine قَلَمٌ kelimesi nekradır. Bilinmeyen, belirli olmayan herhangi bir kalemi ifade eder. Bu nekra kelimeyi marife yapmak için başına elif-lam eki getirilir ve son harekesi teke düşürülür. Bu durumda قَلَمٌ kelimesi, اَلْقَلَمُ şekline döner; ve bilinen ve belli olan bir kalemi ifade eder. Örnekleri çoğalttıkça mesele daha iyi anlaşılacaktır.

Mesela, كِتَابٌ kelimesi nekradır. Bilinmeyen, belirli olmayan herhangi bir kitabı ifade eder. Bu nekra kelimeyi marife yapmak için başına elif-lam eki getirilir ve son harekesi teke düşürülür. Bu durumda كِتَابٌ kelimesi, اَلْكِتَابُ şekline döner; ve bilinen ve belli olan bir kitabı ifade eder. 

Yine, بَيْتٌ kelimesi nekradır. Bilinmeyen ve belirli olmayan herhangi bir evi ifade eder. Bu nekra kelimeyi marife yapmak için başına elif-lam eki getirilir ve son harekesi teke düşürülür. Bu durumda بَيْتٌ kelimesi, اَلْبَيْتُ şekline döner; ve bilinen ve belli olan bir evi ifade eder. Şimdi bazı nekra kelimelerin nasıl marifeye dönüştüğünü karşılaştırmalı olarak görelim:

MARİFE

اَلْقَاتِلُ

اَلْمُعَلِّمُ

اَلْمَدْرَسَةُ

NEKRA

قَاتِلٌ

مُعَلِّمٌ

مَدْرَسَةٌ

قَاتِلٌ Bilinmeyen ve belirli olmayan bir katil; اَلْقَاتِلُ Bilinen ve belirli olan bir katil;

مُعَلِّمٌ Bilinmeyen ve belirli olmayan bir öğretmen; اَلْمُعَلِّمُ Bilinen ve belirli olan bir öğretmen;

مَدْرَسَةٌ Bilinmeyen ve belirli olmayan bir okul; اَلْمَدْرَسَةُ Bilinen ve belirli olan bir okul;

رَجُلٌ Bilinmeyen ve belirli olmayan bir adam; اَلرَّجُلُ Bilinen ve belirli olan bir adam;

بَابٌ Bilinmeyen ve belirli olmayan bir kapı; اَلْبَابُ Bilinen ve belirli olan bir kapı… ve son olarak:

وَلَدٌ Bilinmeyen ve belirli olmayan bir çocuk; اَلْوَلَدُ Bilinen ve belirli olan bir çocuk…

Misalleri çoğaltmak mümkündür. Bizler meselenin anlaşıldığını umarak bu kadar misalle yetiniyoruz. Bu maddeyi kapatmadan bir daha tekrar edecek olursak: Başında harf-i tarif denilen elif-lam ( ال  ) takısı bulunan isimler marifedir. Aynı zamanda, nekra bir ismi marife yapmanın yolu da, başına bu takıyı getirmektir. Başına elif-lam takısı getirilen ismin sonundaki tenvin, tek harekeye düşer. Şimdi marife isimlerin ikincisine geçelim:

Marife olan isimlerin 2.si şudur: Alem denilen bütün özel isimler marife kabul edilir. Özel isimler, ister insan ismi olsun, ister şehir ismi olsun, ya da ister herhangi bir varlık ismi olsun, marife kabul edilir.

 Bu ve bunun gibi birçok gramer dersini kolaylıkla öğrenmek için TIKLAYINIZ!!!

Mesela:زَيْنَبُ ، عَلِىٌّ ، مُحَمَّدٌ  gibi insan isimleri marifedir. Yine مَكَّةُ ،إِسْتَانْبُولُ ، سُورِيَا ، تُرْكِيَا gibi, şehir ve ülke isimleri yine marifedir. Yine varlıklara taktığımız isimler, mesela köpeğe takılan قِطْمِيرٌ ismi gibi varlık isimleri, marife isimlerdendir.  Bir daha tekrar edecek olursak: Bütün özel isimler marife kabul edilir. Özel isimler, ister insan ismi olsun, ister şehir ismi olsun, ya da ister herhangi bir varlık ismi olsun, marifedir.

Marife olan isimlerin üçüncüsü zamirlerdir. Zamir: ismin yerini tutan kelimelerdir. Zamirler konusu ileride detaylarıyla işlenecektir. Burada bilmemiz gereken tek şey, zamirlerin marife kabul edilmesidir. Zira zamirler, belirli bir ismin yerini tutar ve belirli bir ismin yerine kullanılır.

Mesela, ben manasındakiأَنَا  ; müzekker için “o” manasındakiهُوَ  ; müzekker sen manasındakiأَنْتَ  ; biz manasındakiنَحْنُ  gibi zamirler marife kabul edilir. Zamirler konusu, özel bir başlık altında detaylarıyla işlenecektir. Burada zamirler konusunu değil; zamirlerin marife olduğu bahsini işliyoruz. Be sebeple, zamirler konusuna bir pencere açmıyor ve o konuya girmiyoruz. Bu başlıkta tek öğrenmemiz gereken bilgi şudur: zamirler marifedir; çünkü zamirler belli bir ismin yerini tutarlar.

Marife olan isimlerin dördüncüsü işaret isimleridir. İşaret isimleri: işaret etmek için kullanılan kelimelerdir. İşaret isimleri konusu ileride bütün detaylarıyla işlenecektir. Şu anda konumuz marife-nekra olduğu için, işaret isimlerinin sadece konumuza bakan yönüyle ilgileniyoruz. Konumuza bakan yönü de, İşaret isimlerinin marife kabul edilmesidir. Evet, işaret isimleri marifedir; çünkü işaret isimleri de belirli bir ismin yerini tutar ve belirli bir ismin yerine kullanılır.

Mesela, “bunlar” manasındakiهؤُلاَءِ  ; “şunlar” manasındakiأُولئِكَ  ; müzekker için “bu” manasındakiهذَا  ; müennes için “bu” manasındakiهذِهِ  ; ve yine müzekker için “o” manasındakiذلِكَ  gibi işaret isimleri marife kabul edilir.

Marife olan isimlerin beşincisi şudur: Manevi izafet, yani isim tamlaması olup, belirli bir isme muzaf olan isimler marife kabul edilir. İsim tamlaması konusu ileriki derslerimizde detaylarıyla işlenecektir. Biz, buradaki meseleyi anlayabilmeniz için, çok kısa bir bilgi vermek istiyoruz:

Mesela, evin kapısı manasındaki بَابُ بَيْتٍ  tamlamasında; kapı manasındaki بَابُ kelimesi muzaftır. Bu kelimeden sonra gelen, “ev” manasındaki بَيْتٍ  kelimesi nekra olduğu, yani başında elif-lam takısı olmadığı için, بَابُ kelimesi de nekra kabul edilir. Eğer بَابُ بَيْتٍ  tamlaması, بَابُ الْبَيْتِ  şeklinde gelirse, yani بَابُ kelimesi, elif-lam almış الْبَيْتِ kelimesine muzaf olursa, bu durumda بَابُ kelimesi marife kabul edilir. Demek, isim tamlamasında, muzaf olan kelimenin nekra mı yoksa marife mi olduğu kendisinden sonra gelen kelimeye bağlıdır. Eğer kendinden sonra gelen kelime nekra ise muzaf olan kelime de nekra kabul edilir. Eğer kendinden sonra gelen kelime marife ise muzaf da marife kabul edilir.

بَابُ بَيْتٍ

      Muzaf (nekra)

بَابُ الْبَيْتِ

          Muzaf (marife)…

Marife olan isimlerin altıncısı da ism-i mevsullerdir. İsm-i mevsul konusunu ileride detaylarıyla işleyeceğiz. Makam münasebetiyle, burada sadece şu kadarını bilsek yeterlidir. İsm-i Mevsul: Kendisinden sonra gelen cümle ile açıklanan; ve iki cümleyi birbirine bağlayan kelimelerdir.

İsm-i mevsuller de belirli bir isme işaret ettikleri için marife kabul edilmiştir.

Mesela, müzekker için, “o kimse ki, o şey ki” manasındaki اَلَّذِى ; müennes için, “o kimse ki, o şey ki” manasındaki اَلَّتِى ; yine müzekker için, “iki kimse ki” manasındaki اَلَّذَانِ ، اَلَّذَيْنِ  gibi ism-i mevsuller marife kabul edilmiştir. İsm-i mevsullerin tamamı ileride işlenecektir. Burada bilmemiz gereken tek şey, ism-i mevsullerin marife olduğu bilgisidir. Yoksa ism-i mevsulleri öğrenmek değildir. Bu sebeple ism-i mevsulleri öğretmiyor; sadece örnek olması için bir kaçını zikirle yetiniyoruz.

Dersimizin bu bölümüne kadar, marife ve Nekranın manalarını öğrendik. Ve marife kabul edilen 6 tip kelimeyi örnekleriyle inceledik. Bu altı tip kelimeyi bir daha tekrar edecek olursak: Marife kelimeler şunlardır:

1- Başında harf-i tarif denilen elif-lam ( ال  ) takısı bulunan isimler marifedir.

2- bütün özel isimler marifedir.

3- zamirlerin marifedir.

4- İşaret isimleri marifedir.

5- İsim tamlamasında, muzaftan sonra gelen isim marife ise muzaf da marife kabul edilir.

6- İsm-i mevsuller marifedir.

Şimdi sizleri test edeceğiz. Bakalım, dersimizi ne kadar iyi öğrendiniz?

1- Şu isim cinsi kelimelerden hangisi marifedir?

قَلَمٌ    اَلسَّلاَمُ    بَيْتٌ

2- Şu isim cinsi kelimelerden hangisi nekradır?

اَلْكِتَابُ    اَلْبَيْتُ   رَجُلٌ

3- Şu maddelerden hangisi doğrudur: 

A- Özel isimler marifedir

B- Özel isimler nekradır

C- Özel isimler yerine göre marife yerine göre de nekra kabul edilir…

Evet, doğru cevap A, Özel isimler marifedir.

4- “Belirsiz olan isme ……. denir.” cümlesinde, boşluğa uygun olan kelime şunlardan hangisidir.

A- Müennes 

B- Müfred 

C- Nekra…

Evet, doğru cevap Nekra. Belirsiz olan isme nekra denir.

5- Şu şıklardan hangisi her zaman marife değildir?

A- Zamirler 

B- İsm-i Mevsuller

C- Cem’i…

Evet, doğru cevap Cem’i. Cemiler her zaman marife değildir. Nekra da olabilir.

6- Şu isimlerden hangisi her zaman marife değildir? A- Özel isimler  B- Tesniye  C- İşaret isimleri… Evet, doğru cevap B, tesniye her zaman marife değildir. Nekra da olabilir.

7- “Başında ( ال  ) takısı olan isimler marifedir.” cümlesi doğru mudur yoksa yanlış mı? Evet doğrudur, başında elif-lam takısı olan kelimeler marifedir.

8- “Başına ( ال  ) takısı alan kelimelerin sonundaki çift hareke teke düşer.” cümlesi doğru mudur yoksa yanlış mı? Evet doğrudur.

9- “İsim tamlamasında belirli bir isme muzaf olan kelimeler marife değildir.” cümlesi doğru mudur yoksa yanlış mı? Yanlıştır. Zira isim tamlamasında belirli bir isme muzaf olan kelimeler marife kabul edilir.

Marife ve nekra konusunun sonuna geldik. Konuyu yüzde yüz öğrendiğinizden emin olduğunuzda bir sonraki derse geçin.

 

 Bu ve bunun gibi birçok gramer dersini kolaylıkla öğrenmek için TIKLAYINIZ!!!