Arapça Dersleri – 14

ARAPÇADA EMR-İ GAİB

Arapça eğitimimizin bu dersinde; sülasi babda emr-i gaib çekimini öğreneceğiz. Daha önce de ifade ettiğimiz gibi Arapçada fiil çekimleri çok önemlidir. Bu sebeple fiil çekimi konularına azami mertebede önem vermelisiniz. Şimdi hazırsanız emr-i gaib konumuza başlayalım:

Emr-i gaib: Üçüncü bir şahıstan bir şeyi yapmasını talep etmektir. “Gitsin; yazsın; Ali’ye söyle, her gün ders çalışsın” gibi emirler, emr-i gaibe örnek olabilecek emirlerdir. Emr-i gaib, muzari fiil tablosunda gaib ve gaibe çekimlerinden elde edilir. İlk önce emr-i gaibin yapılışını maddeleyelim ve daha sonra bu maddeleri örnek kelimelerde uygulayalım.

Emr-i gaibin yapılışını şöylece maddeleyebiliriz:

1- Önce muzari fiilin gaib ve gaibe çekimi alınır…

2- Müfred gaib ve gaibede sonu cezimlenir…

3- Cemi müennes hariç sonlarındaki “nun” ( ن )  düşürülür…

4- Başına emir lamı ( لِ ) getirilir… Emr-i gaib sülasi ve diğer fiillerde aynı şekilde yapılır.

Şimdi örnek çekimlerle bu aşamaları teker teker görelim: Mesela, كَتَبَ  fiilinin emr-i gaibini yapalım:…

1. Basamak: Bu basamakta muzari fiilin gaib ve gaibe çekimi alınır. كَتَبَ  fiilinin muzari gaib ve gaibe çekimi şöyledir:

يَكْتُبُونَ	يَكْتُبَانِ	يَكْتُبُ	Muzari gaib
يَكْتُبْنَ	تَكْتُبَانِ	تَكْتُبُ	Muzari gaibe

2. basamak: bu basamakta, Müfred gaib ve gaibenin sonu cezimlenir.

يَكْتُبُونَ	يَكْتُبَانِ	يَكْتُبْ	Muzari gaib
يَكْتُبْنَ	تَكْتُبَانِ	تَكْتُبْ	Muzari gaibe

3. Basamak: Bu basamakta, Cemi müennes hariç sonlarındaki “nun” düşürülür.

يَكْتُبُو	يَكْتُبَا	يَكْتُبْ	Muzari gaib
يَكْتُبْنَ	تَكْتُبَا	تَكْتُبْ	Muzari gaibe

4. Basamak: Bu basamakta, Başına emir lamı getirilir.

لِيَكْتُبُو	لِيَكْتُبَا	لِيَكْتُبْ	Emir gaib
لِيَكْتُبْنَ	لِتَكْتُبَا	لِتَكْتُبْ	Emir gaibe
(Onlar) yazsınlar	(O ikisi) yazsınlar	(O) Yazsın

Şimdi de فَتَحَ  fiilinin emr-i gaibini yaparak kaideleri pekiştirelim. Ve her basamağı yine teker teker gösterelim:

1. Basamak: Bu basamakta muzari fiilin gaib ve gaibe çekimi alınır. فَتَحَ fiilinin muzari gaib ve gaibe çekimi şöyledir:

يَفْتَحُونَ	يَفْتَحَانِ	يَفْتَحُ	Muzari gaib
يَفْتَحْنَ	تَفْتَحَانِ	تَفْتَحُ	Muzari gaibe

2. basamak: bu basamakta, Müfred gaib ve gaibenin sonu cezimlenir.

يَفْتَحُونَ	يَفْتَحَانِ	يَفْتَحْ	Muzari gaib
يَفْتَحْنَ	تَفْتَحَانِ	تَفْتَحْ	Muzari gaibe

 

3. Basamak: Bu basamakta, Cemi müennes hariç sonlarındaki “nun” düşürülür.

يَفْتَحُو	يَفْتَحَا	يَفْتَحْ	Muzari gaib
يَفْتَحْنَ	تَفْتَحَا	تَفْتَحْ	Muzari gaibe

4. Basamak: Bu basamakta, Başına emir lamı getirilir.

لِيَفْتَحُو	لِيَفْتَحَا	لِيَفْتَحْ	Emir gaib
ليَفْتَحْنَ	لِتَفْتَحَا	لِتَفْتَحْ	Emir gaibe
(Onlar) Açsınlar	(O ikisi) Açsınlar	(O) Açsın

Şimdi son bir örnek daha yapalım ve basamakları iyice pekiştirelim: جَلَسَ   fiilinin emr-i gaibini şu şekilde yaparız:

1. Basamak: Bu basamakta muzari fiilin gaib ve gaibe çekimi alınır. جَلَسَ fiilinin muzari gaib ve gaibe çekimi şöyledir:

 

يَجْلِسُونَ	يَجْلِسَانِ	يَجْلِسُ	Muzari gaib
يَجْلِسْنَ	تَجْلِسَانِ	تَجْلِسُ	Muzari gaibe

 

2. basamak: bu basamakta, Müfred gaib ve gaibenin sonu cezimlenir.

يَجْلِسُونَ	يَجْلِسَانِ	يَجْلِسْ	Muzari gaib
يَجْلِسْنَ	تَجْلِسَانِ	تَجْلِسْ	Muzari gaibe

 

3. Basamak: Bu basamakta, Cemi müennes hariç sonlarındaki “nun” düşürülür.

يَجْلِسُو	يَجْلِسَا	يَجْلِسْ	Muzari gaib
يَجْلِسْنَ	تَجْلِسَا	تَجْلِسْ	Muzari gaibe

 

4. Basamak: Bu basamakta, Başına emir lamı getirilir.

لِيَجْلِسُو	لِيَجْلِسَا	لِيَجْلِسْ	Emir gaib
لِيَجْلِسْنَ	لِتَجْلِسَا	لِتَجْلِسْ	Emir gaibe
(Onlar) Otursunlar	(O ikisi) Otursunlar	(O) Otursun

Üç örnek ile emr-i gaibin de çekimini öğrendik ve her basamağı teker teker gördük. Bu dersi tam manasıyla öğrendiğinizden emin olduğunuzda bir sonraki derse geçebilirsiniz.